TY - JOUR ID - 157758 TI - ارزیابی پتانسیل عملکرد ژنوتیپ‌های گندم دیم در شرایط بهره‌بردار JO - تحقیقات علوم زراعی در مناطق خشک JA - CSRAR LA - fa SN - 2423-611X AU - رحمتی, مهناز AU - احمدی, علی AU - میناپور, علی AU - حمیدیان, کیانوش AD - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران AD - کارشناس زراعت مرکز خدمات کشاورزی خوشناموند، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کوهدشت، کوهدشت، ایران AD - کارشناس زراعت سازمان جهاد کشاورزی لرستان، خرم‌آباد، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 4 IS - 1 SP - 263 EP - 275 KW - تجزیه خوشه‌ای KW - شاخص SIIG KW - همبستگی DO - 10.22034/csrar.2022.340070.1230 N2 - ارزیابی و نمایش پتانسیل ارقام جدید و لاین‌های امید‌بخش در مزارع زارعین به منظور معرفی ارقام و لاین‌های جدید اصلاحی و نفوذ بیشتر آن­ها در مزارع حائز اهمیت است. به همین منظور، تعداد 33 رقم و لاین‌ انتخابی از برنامه­های اصلاحی گندم مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم و ارسالی از مرکز تحقیقات بین‌المللی ایکاردا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزارع زارعین شهرستان کوهدشت ارزیابی شدند. نتایج عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها نشان داد، ارقام کبیر و پایا و لاین‌های G17، G18 و G31 به ترتیب با میانگین‌های عملکرد دانه 5280، 3985، 4210، 4003 و 3950 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را دارا بودند. ارزیابی ژنوتیپ‌ها از نظر شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل (SIIG) نیز نشان داد، ارقام کبیر و پایا و لاین‌های G31، G18، G29، G17، G16 با بیشترین مقدار شاخص SIIG (به ترتیب 0/822، 0/720، 0/791، 0/779، 0/767، 0/736 و 0/745) جزء برترین ژنوتیپ‌ها بودند. ژنوتیپ‌های G13 و G27 با مقدار SIIG کمتر (به ترتیب 0/582 و 0/576) جزء ژنوتیپ‌های ضعیف از نظر اکثر صفات مورد ‌ارزیابی بودند. نتایج این مطالعه نشان داد عملکرد بیوماس، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت و زودرسی را می‌توان بعنوان معیار گزینش مناسب برای شناسایی ژنوتیپ‌های پرمحصول در برنامه به‌نژادی گندم دیم در نظر گرفت. همبستگی مثبت و قوی بین شاخص SIIG و عملکرد دانه بیانگر سهم بیشتر عملکرد دانه در مقدار شاخص SIIG بود. بر اساس نتایج تجزیه خوشه‌ای، ژنوتیپ‌ها به سه گروه ژنوتیپ‌های زودرس با عملکرد دانه بالا (گروه 1)، ژنوتیپ‌های دیررس با عملکرد دانه پایین (گروه 2) و ژنوتیپ‌های زودرس با عملکرد دانه پایین (گروه 3) گروه‌بندی شدند. ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و زودرس در گروه 1 می‌توانند به عنوان ژنوتیپ‌های امیدبخش برای کاشت در دیم­زارهای مناطق گرمسیر و یا به عنوان والدین برای بهبود عملکرد و سایر خصوصیات مطلوب زراعی در برنامه به‌نژادی گندم دیم در نظر گرفته شوند. UR - https://cropscience.uoz.ac.ir/article_157758.html L1 - https://cropscience.uoz.ac.ir/article_157758_fa2f56f0c32c4dfac7b89c2c5360ca49.pdf ER -